Marksist kuramcı, aktivist ve devrimci, politikacı ve kadın hakları savunucusu olarak karşımıza çıkan Clara Zetkin; tüm kimlikleriyle büyük işlere imza atmış bir kadındır.
5 Temmuz 1857’de Wiederau adlı bir Alman köyünde doğmuş, on beş yaşındayken ailesiyle Leipzig’e taşınmıştır. Eğitimini bu şehirde, Leipzig Kız Öğretmen Okulunda (Leipziger Lehrerkolleg für Fraunen) görmüştür.
Burada ilk defa Alman Sosyal Demokrat Partisi’yle -uzun süre devam edecek olan- yakın ilişkiler kurması, Ossip Zetkin ile gerçekleşmiştir. Görüşmelerine katılmaya ve gitgide kendini daha çok partinin gelişmesine adayan Zetkin, kadınların özgürleşmesi üzerine Marksist yaklaşımını ortaya koymuştur.
1880’ler Almanya’sının gergin politik atmosferinde sosyalist aktivitenin yasaklanması üzerine Clara Zetkin önce Zürich, sonra Paris’e sürgüne gönderilmiştir. Paris’te gazetecilik ve tercümanlık üzerine çalışması, daha önce de öğretmenlik eğitiminden geçmiş olması yaklaşık on yıl sonra Almanya’ya döndüğünde işine yarayacaktır.
Paris’te çeşitli politik eylemlerinin devam ettiği sırada eşi Ossip Zetkin hayatını kaybetmiştir. İki oğluyla Almanya’ya geri dönen Clara Zetkin, Stuttgart’a yerleşmiştir.
Paris’teki formasyonunun da yardımıyla Alman Sosyal Demokrat Partisi’nin kadınlar için gazetesi Die Gleichheit, yani Eşitlik için yirmi beş yıl boyunca editörlük yapmıştır. Asıl odağı kadınların siyasette yer alması, yani bu alanda eşit fırsatlar yakalamaları ve oy verme hakkını elde etmeleri olmuştur.
1874’ten itibaren Almanya’da gelişmeye başlayan kadın ve kadın haklarına yönelik çalışmalarda da aktif rol almıştır. Almanya’da sosyal-demokratik kadın hareketlerinin öncülerinden biri olarak ileride de adı anılacaktır.
19. yüzyılın sonu yaklaşırken de Clara Zetkin sosyalist görüşünü koruyarak siyasi kariyerini devam ettirmiştir. 1898’te ise Rosa Luxemburg ile arkadaşlığı başlamıştır. Özellikle Sosyal Demokrat Partisi içerisinde onunla güçlü politik bir ittifak kurmuş ve 20. yüzyıla girişle ortaya çıkan reformist görüşlere birlikte karşı çıkmışlardır.
1907’de Sosyal Demokrat Partisi’nin yeni kurulan Kadın Bürosu’nun başına geçmiştir. Bu konum, onun kadınların politik mecrada ilerleyişinin bir liderini olduğunu tekrardan kanıtlamıştır.
1910’da The Second International organizasyonunun Danimarka’daki genel toplantısının ardından düzenlenen Uluslararası Kadınlar Konferansı’na (The Second International Socialist Women's Conference) katılmıştır. Bu konferansta, dünyanın birçok yerinden sosyalist parti mensubu kadınlar tarafından her yıl “Kadınlar Günü” kutlanması teklif edilmiş ancak bir tarih belirlenememiştir. Buna rağmen Clara Zetkin, Käte Duncker gibi konferansa katılan isimler; kadın haklarını destekleyen böyle bir günün gerekliliğinde hemfikirdiler. Ertesi yıl; 19 Mart 1911’de Dünya Emekçi Kadınlar Günü ilk defa belirlenmiş ve Danimarka, Avusturya, Almanya ve İsviçre’de kutlanmıştır.
I. Dünya Savaşı patlak verdiğinde barış yanlısı bir görüş benimsemiştir. Ön cephelerde savaşan işçilerin bu savaştan özellikle zarar gördüğünü İsviçre’de, yine bu dönemde gerçekleşen Uluslararası Kadınlar Barış Konferansı’nda belirtmiştir. Luise Kähler, Rosa Luxemburg ve Karl Liebknecht gibi dönemin önde gelen sosyalist politikacıları da onunla görüş benzerliği içerisindeydi.
Siyasi kariyeri devam ederken Haziran 1921’de Moskova’da düzenlenen Uluslararası Komünist Kadınlar Konferansı’na (the Second International Conference of Communist Women) Clara Zetkin başkanlık etmiştir. Bu konferansta Uluslararası Emekçi Kadınlar Günü, 8 Mart olarak değiştirilmiştir.
1921’de Hitler başa geçtiğinde Alman Komünist Partisi kapatılınca Zetkin de Sovyetler Birliği’ne -son kez- sürgüne gönderilmiştir. 1933’te ise yetmiş altı yaşında hayata gözlerini yummuştur.
Sude BALTACI
Kaynakça:
Commentaires