Dünya Kadınlar Günü her yıl 8 Mart’ta kutlanan, kadın hakları hareketinin önemli bir noktası olan bir gündür.
İlk kadınlar günü 28 Şubat 1909’da New York şehrinde Amerikan Sosyalist Partisi üyesi Theresa Malkiel’in önerisiyle, “Ulusal Kadınlar Günü” adı altında düzenlenmiştir. Bunun 8 Mart 1857 yılında kadın tekstil işçileri tarafından yapılan bir protesto sonucu polisler tarafından bir fabrikaya kilitlenip bu fabrikada çıkan bir yangında ölen işçiler adına yapıldığına dair iddialar olsa da araştırmacılar Kandel ve Picq’e göre bu tarihte Amerikan basınında böyle bir olaya işaret edecek herhangi bir şey yoktur. Baskın teori, bu olayın Kadınlar Günü’nü sosyalist kökenlerinden ayırıp daha “uluslararası” kılma çabasıyla uydurulduğudur.
Gelecek senenin Ağustos’unda, Kopenhag’da görüşecek olan 2. Enternasyonel’den önce Uluslararası Sosyalist Kadınlar Konferansı toplanmıştır. Burada, Amerikan sosyalistler tarafından etkilenen Clara Zetkin, Kate Duncker ve Paula Thiede adında üç Alman delege kadın hakları hareketini desteklemek amacıyla bir tarih belirlemeden her sene kutlanacak olan bir “Kadınlar Günü” oluşturma fikrini öne sürdü. Bu fikir 17 farklı ülkeden 100’den fazla delege tarafından büyük heyecanla onaylandı. Bu karar sonucu 1911’de Avrupa ve İskandinavya’da 19 Mart tarihinde ilk Kadınlar Günü kutlandı. Viyana’da kadınlar şehrin merkezinde yer alan Ringstrasse’da yürüyüp Paris Komünü şehitlerini pankartlarla andılar. Bu süreçte Amerikalılar Kadınlar Günü’nü Şubat’ın son pazar gününde kutlamaya devam ettiler. 1913 yılında Rusya’daki kadınlar ilk kutlamalarını gerçekleştirirken Almanya ve Birleşik Krallık’ta 1914’te Kadınlar Günü’nü ilk defa 8 Mart’ta kutlamıştır. İki ülkede de gün oy verme hakkı için yapılan savaşa adanmıştır. Birleşik Krallık’ta Trafalgar Meydanı’nda yürüyüş yapılmıştır ve bu protestoda konuşmacı olan aktivist Sylvia Pankhurst tutuklanmıştır.
1917 yılında 8 Mart tarihinde Rus İmparatorluğu’nun başkenti Petrograd’taki kadın tekstil işçilerinin şehrin tamamını kaplayan bir grev yapması sonucu Ekim Devrimi ile beraber Rus Devrimi’ni oluşturan Şubat Devrimi başlamıştır. Aynı gün St. Petersburg’daki kadınlar “Ekmek ve Barış” sloganıyla grev yaptı. Üç istekleri vardı: 1. Dünya Savaşı’nın sonu, Rus kıtlığına son ve çarlığa son. Rus devrimci Lev Troçki böyle yazdı: “8 Mart Dünya Kadınlar Günü idi, toplantılar ve etkinliklerin olacağı öngörülmüştü ama bu Kadınlar Günü'nün bir devrime yol açacağını düşünmemiştik. Devrimci hareketleri tarihi belli olmamakla beraber bekliyorduk. Ancak sabah, tersine verilen emirlere rağmen, tekstil işçileri birkaç fabrikada işlerini bıraktılar ve grevlerine destek istemek için bir temsilci gönderdiler ... bu da toplu grevle sonuçlandı ... herkes sokaklara döküldü.” Çar Nikolay 7 gün sonra tahttan feragat etmek zorunda kaldı ve yeni geçici hükümet kadınlara oy verme hakkı tanıdı. Ekim Devrimi sonrasında Vladimir Lenin ve öne çıkan Bolşevik Alexandra Kollontai Uluslararası Kadınlar Günü’nü resmi tatil ilan etmelerine rağmen bu günde iş hayatı 1956’da getirilen hükme kadar devam etti.
Bundan sonra Kadınlar Günü komünist ülkeler ve hareketler tarafından kutlanmaya devam edildi. 1922 yılında Çinli komünistler ilk defa bu kutlamalarda yer aldı ve 1927 yılında Guangzhou şehrinde yapılan bir yürüyüşe 25,000 insan katıldı. 1949’da Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşundan sonra 8 Mart resmi tatil yapıldı.
1967 yılından itibaren Kadınlar Günü ikinci dalga feministler tarafından benimsenip aktivizme yönelik bir gün haline getirilmiştir. 70'ler ve 80’ler boyunca kadınlar ve solcu ve işçi/emekçi örgütler eşit imkan ve hak, sübvansiyonlu çocuk bakımı ve kadınlara şiddetin engellenmesi gibi hedeflere doğru çalıştı. Birleşmiş Milletler ise ancak 1975’te Kadınlar Günü’nü tanıdı.
Günümüzde ise Uluslararası Kadınlar Günü özellikle Batı’da ticarileştirilmiştir ve orijinal amaçlarından uzaklaşmıştır. Bunun çarpıcı bir örneği İngiliz firma Aurora Ventures’un 2009 yılında şirket sponsorluğu ile açtığı UKG sitesidir. Buna rağmen Dünya’nın bazı yerlerinde 8 Mart kadın hakları savaşının önemli bir parçası olarak devam etmekte. Meksika ve İran gibi ülkelerde 8 Mart yürüyüşlerini organize eden aktivistlere ve bu yürüyüşlere katılanlara uygulanan şiddet devam etmektedir.
Yasmin ABBASOY
Kaynakça:
Fototeca Storica Nazionale—Getty Images (fotoğraf)
Comments